U periodu od septembra 2021. do septembra 2022. prikupljali smo fotografski i audio materijal od bivših i sadašnjih crnogorskih studenata koji su živjeli ili žive u Studentskom domu Podgorica. Sa preko sto fotografija i desetak intervjua formiran je prvi arhiv studentskog života u Crnoj Gori.
Prikupljeni materijal obuhvata period od osnivanja Univerziteta Crne Gore 1974., do 2021. godine i to u kontekstu svakodnevnog života u Domu, kulturnih navika i slobodnog vremena studenata, međuljudskih odnosa i odnosa među polovima, kao i društvenog i političkog angažovanja studenata.
Fotografski materijal daje uvid u to kako su izgledale situacije druženja, studentske sobe, hodnici, terase, menza, dok su kroz audio formu ispričane lične istorije koje su obuhvatile skoro svaku generaciju od osnivanja Univerziteta.
Stvaranje arhiva studentskih života nastalo je u okviru programa za kulturu i medije Evropske Unije „Kreativna Evropa“ i projekta „Oni žive – studentski životi otkriveni kroz kontekstualne umjetničke prakse“
Projekat se bavio studentskim životom od kraja Drugog svjetskog rata do danas u kontekstu svakodnevnog života u studentskim domovima, kulturnih navika i slobodnog vremena studenata, međuljudskih odnosa i odnosa među polovima, kao i društvenog i političkog angažovanja studenata.
Cilj projekta bio je podsticanje studentske populacije da učestvuje u razumijevanju i zajedničkom kreiranju savremene umjetnosti, koristeći arhivske materijale i učestvujući u praticipativnim umjetničkim aktivnostima tokom rezidencijalnih boravaka umjetnika u studentskim domovima.
Projekat se realizovao od septembra 2020. do kraja februara 2023. godine, a nosilac projekta je Dom kulture Studentski grad iz Beograda. Kao partneri na projektu učestvovali su i Međunarodni centar za arhivska istraživanja „Icarus” iz Zagreba, Akademija primjenjenih umjetnosti iz Rijeke, Fakultet za audiovizuelne komunikacije na Univerzitetu kralj Huan Karlos iz Madrida. Pridruženi partneri na projektu su Institut za umjetnost u kontekstu na Univerzitetu umjetnosti iz Berlina i Centar za primjenjenu istoriju iz Beograda.
Realizaciju projekta podržalo je Ministarstvo javne uprave Crne Gore, realizaciju izložbe Univerzitet Crne Gore, a realizaciju umjetničke rezidencije JU Dom učenika i studenata Podgorica.
U okviru projekta realizovano je nekoliko različitih aktivnosti: interni treninzi o koncepciji i metodologiji prakse usmene istorije i digitalnom arhiviranju; stvaranje arhiva; umjetnička rezidencija i izložba; putujuća izložba fotografija i pubikacija.
Koordinatori/ke projekta za ISU bili su: Milena Prelević, Natalija Vujošević i Srđan Tunić.
Program umjetničkih rezidencija realizovan je u studentskim domovima u Podgorici, Beogradu, Rijeci i Madridu. U svakoj od rezidencija učestvovali su po jedan umjetnik/ca iz svake zemlje partnera, nakon čega su organizovane izložbe i tribinski programi. Projekat „Oni žive“ je na taj način pružio priliku mladim umjetnicima/a bez prethodnog međunarodnog iskustva, koji su zainteresovani za različite aspekte studentskog života u svojim zemljama, da učestvuju u umjetničkim rezidencijama u studentskim domovima. U programu su učestvovali i mladi_e kustosi_kinje iz domena vizuelnih umetnosti, koji su, zajedno sa umjetnicima, odabrani na otvorenom konkursu.
Na konkursu za Podgoricu, za umjetnicu i kustoskinju izabrane su Milena Vukoslavović i Sonja Dragović.
Tokom rezidencijalnog boravaka u studentskom domu u Podgorica, Milena i Sonja razvijale su umjetničke projekat direktno sa studentima kao i na osnovu foto i audio-materijala o studentskom životu od 1945. do danas. Ovaj rad rezultirao je izložbom „Izmišljanje doma u skučenom lavirintu: priče iz studentskih prostora u Podgorici“
Mala „putujuća“ izložba kreirana od arhiviranog digitalizovanog foto-materijala, organizovana je u oktobru 2022. Izložba je rezulatat kolaborativnog kustoskog rada internacionalnog tima od 10 studenata iz Srbije, Hrvatske, Španije i Crne Gore i predstavlja selekciju arhivskih fotografija iz privatnih albuma bivših i sadašnjih stanovnika studentskih kampusa, od kraja Drugog svjetskog rata do danas u Podgorici, Beogradu, Zagrebu, Rijeci i Madridu, a iz perspektive današnjih studenata.
„Do I live now as much as THEY: LIVEd then?” otvorena je u isto vrijeme u svih pet gradova, a studentkinje Jovana Božović i Milena Blagojević učestvovale su u onlajn radionicama koje su prethodile izložbi, učile o procesu metodologije kuriranja izložbe fotografija, koji je osmislila i vodila Dubravka Radusinović. Ovim procesom je omogućeno da današnji studenti stupe u komunikaciju sa sadržajima života studenata prethodnih generacija, da sa njima ostvare duboku i smislenu komunikaciju i kroz istu saznaju nešto o njihovim životima, ali i ponešto o sebi i svom studentskom životu.
Knjiga proizašla iz projekta „Oni žive“ sastojaće se iz tri dijela: naučnih tekstova iz oblasti različitih disciplina na temu studentskog života prikupljenih putem otvorenog konkursa, tekstova umjetnika_ca i kustoskinja_a o realizaciji rezidencija, kao i priručnika o metodologiji organizacije rezidencija ove vrste u studentskim domovima.